Όταν το 1937 ο Γερμανός πάστορας
Martin Niemoller (Μάρτιν Νίμελερ),
έγραφε ένα ποίημα, όπου περιέγραφε
τις συνέπειες τής «απάθειάς» του
για τα όσα διαδραματίζονταν στην Ναζιστική Γερμανία,
αμφιβάλω εάν καταλάβαινε ότι στην ουσία
περιέγραφε «Το σύνδρομο του Θεατή»
και τη διαχρονικά γενικευμένη απόδοσή του
σε όλες τις μορφές του κοινωνικού και πολιτικού βίου.
Περιέγραφε βιωματικά ο Martin Niemoller:
"Στη Γερμανία οι ναζιστές πρώτα ήρθαν για τους κομμουνιστές
κι εγώ δεν μίλησα γιατί δεν ήμουν κομμουνιστής.
Μετά ήρθαν για τους Εβραίους
κι εγώ δεν μίλησα γιατί δεν ήμουν Εβραίος.
Μετά ήρθαν για τους συνδικαλιστές
κι εγώ δεν μίλησα γιατί δεν ήμουν συνδικαλιστής.
Μετά ήρθαν για τους καθολικούς,
εγώ ήμουν προτεστάντης και γιʼ αυτό δεν μίλησα.
Μετά ήρθαν για μένα, αλλά τότε
δεν είχε μείνει πια κανείς, να μιλήσει για κανέναν".
Σήμερα, παραφρασμένο θα μπορούσε να αποδοθεί
για όσα διαδραματίζονται στη χώρα μας:
"Πρώτα ήρθαν για τους φτωχούς που τους εξαθλίωσαν
κι εγώ δε μίλησα γιατί δεν ήμουν φτωχός.
Μετά έστειλαν τους νέους στο εξωτερικό
και τους εργαζόμενους στην ανεργία
κι εγώ δε μίλησα γιατί είχα δουλειά.
Μετά διέλυσαν τη δημόσια υγεία,
αλλά δε μίλησα γιατί δεν ήμουν άρρωστος.
Ύστερα συκοφάντησαν και έκλεισαν τις εκκλησίες,
αλλά δε μίλησα γιατί φοβήθηκα μην εκτεθώ.
Τώρα απειλείται από όσα προηγήθηκαν η ζωή μου
αλλά ο καθένας κοιτάζει τώρα να σώσει τη δική του ζωή
και δεν έχει μείνει πια κανείς να μιλήσει για κανένα".